*Director of Administrative Career Point  -UPSC-MPSC. 
*10 Year teaching experience. 
* subject-History&Polity
Edu-BA,MA,MMCJ,NET

Prakash Ingle

पंचायत राज परीक्षेच्या दृष्टिकोनातून अत्यंत महत्वाचा असा घटक आहे। MPSC - UPSC  चा अभ्यास करतांना या घटकावर जर जास्त भर दिला तर निश्चितच जास्त मार्क आपण कमीत कमी अभ्यासात घेऊ शकतो। या कोर्स मध्ये आपण पंचायतराज समिती विषयी संपूर्ण माहिती बघणार आहोत आणि त्यातील संपूर्ण घडामोडी अगदी लक्ष्यात राहील अशा पद्धतीने अभ्यास करणार आहोत। हा कोर्स बघितल्यावर निश्चितच तुमच्या अभ्यासाला गती येईल।

Prepare for Maharashtra PSC. These courses provide an in-depth coverage of preparation strategy, syllabus and important current affairs topics.

MPSC

Maharashtra Public Service Commission

Marathi

नागरिकशास्त्र, पंचायतराज व स्थानिक प्रशासन

Union Territory and States

Constitutional Framework

Indian Polity & Governance

Others

Ace the toughest competitive and government exams in India 

Test Preparation

पंचायत राज व्यवस्थेमध्ये स्त्रिया आणि तथा कथित खालच्या जातींना कोणतेही स्थान नव्हते. ही व्यवस्था समानतेवर आधारीत नाही असे डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांचे म्हणणे होते. त्यामुळे त्यांचा या व्यवस्थेला विरोध होता. त्यामुळे ग्रामपंचायतीच्या तिसऱ्या स्थराची व्यवस्था अंमलात येण्यासाठी काही काळ थांबावे लागेल कारण ग्रामपंचायतीचा वापर समाजातील हित संबंधी व श्रीमंत लोक करून घेतील व सर्व सामान्य लोकांवर व दलीतांवर अन्याय होईल अशी भीती व्यक्त करण्यात आली.

3.स्थानिक स्वराज्य संस्था/ पंचायत राज म्हणजे काय

बलवंतराय मेहता समिती

भारतामध्ये स्थानिक स्वराज्य संस्थेचे स्वरूप व कल्पना निश्चित करण्यासाठी सर्वात प्रथम बलवंतराय मेहता समिती नियुक्त करण्यात आली.

या समितीची नियुक्ती केंद्र शासनाने 16 जानेवारी 1957 मध्ये केली. तर समितीने आपला अहवाल शासनास 1958 मध्ये सादर केला.

5.बलवंतराय मेहता आणि अशोक मेहता समिती आणि शिफारशी

पंचायत राज व्यवस्था आणि mpsc स्पर्धा परीक्षेतील त्याचे महत्व.
भारतासारख्या आकाराने मोठ्या व विविध संस्कृतींनी नटलेल्या देशात सत्तेचे विकेंद्रीकरण होवून स्थानिकांना अधिकार मिळावेत आणि सुशासन यावे यासाठी पंचायती राज व्यवस्था निर्माण करण्यात आली.

पंचायत राज - आणि स्पर्धा परीक्षा

पंचायत राज व्यवस्थेचा पूर्व इतिहास

पंचायत राज व्यवस्थेच्या मुळाचा शोध घ्यावयाचा झाल्यास भारतात अगदी प्राचीन काळापासून पंचायती अस्तित्वात असल्याचे दिसते. अर्थात आजच्या पंचायत राज पद्धतीपेक्षा त्याचे स्वरूप खूपच वेगळे होते.

गावातील हुशार, अनुभवी, आदरणीय अशी पंचमंडळी असायची. गावातील चावडी सारख्या सार्वजनिक ठिकाणी रोज सकाळी ही मंडळी बसायची आणि गावातील लोकांच्या अडचणी समजावून घेऊन मार्गदर्शन करावयाची.

2. पंचायत राज व्यवस्था :- प्राचीन ते आजपर्यंतचा इतिहास

ब्रिटिशकालीन विविध कायदे आणि त्यांचा आढावा .ब्रिटीशांच्या आगमनानंतर त्यांनी मात्र आपल्या आपल्या स्वार्थासाठी गावगड्यांची चालू व्यवस्था मोडीत काढून तलाठी पोलीस पाटील यांच्यापासून ते कलेक्टर पर्यंत नोकरशाहीची फौज निर्माण केली. १८८२ साली लॉर्ड रिपनने मर्यादित स्वरुपात स्थानिक स्वराज संस्थेचा कार्यक्रम अंमलात आणला.

4.पंचायत राज संदर्भातील ब्रिटिशकालीन विविध कायदे

स्वातंत्र्योत्तर कालखंड

“खेड्याकडे चला” असा संदेश महात्मा गांधी यांनी दिला.

ग्राम स्वराज्य हे महात्मा गांधी यांचे स्वप्न होते.

भारतामध्ये पंचायतराज हा शब्द सर्व प्रथम पंडित नेहरू यांनी उच्चारला.

भारतामध्ये नया  पंचायतराज नावाची संकल्पना राजीव गांधी यांनी मांडली.

आचार्य विनोबा भावे यांनी पंचायत राज संस्थेला ग्रामसभा या नावाने संबोधले.

स्वातंत्र्योत्तर भारतातील आणि महाराष्ट्रातील पंचायत व्यवस्था

तखतमल जैन अभ्यास गट
 स्थापना – १७ जुलै १९६६
  अहवाल सादर  – १९६७
 महत्वाच्या शिफारशी :
आणि अशोक मेहता समिती ( राष्ट्रीय स्तरावरील मूल्यमापन समिती )
स्थापना – १२ डिसेंबर १९७७
यांचा सविस्तर अभ्यास या सेशन केला आहे

अशोक मेहता आणि तखतमल जैन अभ्यास गट

GVK राव, सिंघवी आणि थांगण समिती  यांचे सविस्तर वर्णन या session मध्ये केलेले आहेत, त्याचबरोबर त्यांच्या शिफारशी या परीक्षेच्या दृष्टिकोणातून अत्यंत महत्वाच्या आहेत।

G V K राव, L.M.सिंघवी & P.K.थांगण समिती

महाराष्ट्रातील विविध समित्या, वसंतराव नाईक समिती आणि त्यांनी केलेल्या शिफारशी अत्यंत महत्वाच्या ठरल्या. बलवंतराय मेहता समितीचे अभ्यास करून त्रिस्तरीय पंचायत राज व्यवस्था महाराष्टासाठी निर्माण करणे महत्वाचे ठरले। परीक्षेसाठी अत्यंत महत्वाची ही समिती आहे।

महाराष्ट्रातील विविध समित्या:- वसंतराव नाईक समिती

महाराष्ट्रातील 3 महत्वाच्या समित्या आणि त्यांच्या शिफारशी . परीक्षेच्या दृष्टिकोनातून यांनी केलेल्या शिफारशी या तोंडपाठ असायला हव्यात,गटासाठी वारंवार वाचन गरजेचे ठरते. या सर्व गोष्टी विचारात घेऊन हा lession बनविण्यात आला आहे।

ल. ना. बोनगीरवर, बाबुराव काळे, पी.बी. पाटील समिती

या सेशन मध्ये आपण एक आढावा घेणार आहोत.भारतामध्ये प्राचीन कालखंडापासून पंचायतराज संस्था अस्तित्वात आहेत. परंतु या संस्थांना घटनात्मक दर्जा नसल्यामुळे पाहिजे त्या प्रमाणामध्ये या संस्थांचा विकास झाला नाही. पंचायतराज संस्थांना घटनात्मक दर्जा देण्यात यावा.

पंचायतराज संबंधित घटनादुरुत्या

73वी घटनादुरुस्ती मुळे पंचायत राज संस्थाना घटनात्मक दर्जा मिळाला आहे.
ग्रामविकास राष्ट्रविकासाचा मूलभूत पाया मानला जातो. भारतीय राह्यघटनेच्या कलम ४० मध्ये ग्रामपंचायतीचा उल्लेख आढळतो. परंतु हे कलम राज्याच्या मार्गदर्शक तत्वामध्ये येत असल्यामुळे याकडे राज्यांनी दुर्लक्ष केले.

73वी घटनादुरुस्ती +11 वे परिशिष्ट

74 वि घटनादुरुस्ती आणि नागरी भागातील प्रशासन याचे सविस्तर वर्णन या session मध्ये केलेले आहे। त्याचबरोबर 12 वे परिशिष्ट आणि एकंदर त्यातील मर्यादा याचाही उल्लेख केलेला आहे।

74वी घटनादुरुस्ती+12वे परिशिष्ट

या सेशन मध्ये मी ग्राम पंचायत, तिची विविध नवे, लोकसंख्या नुसार तिची रचना, सभासद संख्या, पात्रता याविषयी सविस्तर चर्चा केली आहे।

ग्रामपंचायत- रचना,कार्य & सरपंच इ.भाग-१

या सेशन मध्ये मी निवडणूक प्रक्रिया, निवडणूक वाद, ग्रामसभा म्हणजे काय, ग्रामपंचायतीचे कार्य या सर्व घटकांचा अभ्यास केलेला आहे।

ग्रामपंचायत - भाग-२

या सेशन मी ग्राम पंचायतीच्या निवडणूक प्रक्रिया, मानधन, सभासद पात्रता-आपात्रता या सर्वाचि सविस्तार चर्चा केली आहे।

ग्रामपंचायत निवडणूक प्रक्रिया, खर्च,पात्रता,मानधन इ.

ग्रामसेवक हे ग्रामपंचायतीचे प्रशासकीय अधीकारी असतात. त्यांची नियुक्ती, बडतर्फी, कामकाज या संदर्भातील माहिती या सेशन मध्ये आहे.

ग्रामसेवक- निवड,वेतन,जबाबदारी,कार्य इ.

ग्रामसभा,तिचे भारतीय राज्यघटनेमधील उल्लेख, ग्रामसभेचे महत्व आणि कार्य,तसेच महिला ग्रामसभा यासंदर्भात हे सेशन आहे.

ग्रामसभा- कार्य ,उपयुक्तता इ.

या सेशन मध्ये मी सरपंच,उपसरपंच,त्यांच्या निवडणुका, कार्य,बडतर्फी या सर्वांचा उल्लेख केलेला आहे.

सरपंच- उपसरपंच, निवडणूक,कार्य बडतर्फी

 Top Educator 2017 
M.Tech (CNE), B.Tech (CSE), 
Redhat Linux Certified Engineer(RHVA,RHCE,RHCSA). 
Love to Teach✍,Travel, Acting

Janmejay Rangnathrao Kale

In this Course, Janmejay will be discuss about How Transformation of Education Occurred during Modern History of India and after Independence of India. which commission played a Major Role in Indian Education System Transformation & Their Contribution.

(Marathi) Indian Educational Commissions

Mechanical Engineer | World Changer Award Winner at Unacademy | Co-Founder of MPSC Lakshya YT Channel | Cleared UPSC-CDS EXAM

S P Tatte

In this course, I have covered all important topic of Urban governance in India and Maharashtra that is Nagar Parishad or Nagar Palika (Municipal Council). All details according 74th amendment in Constitution & Maharashtra. The Maharashtra Municipal Councils, Nagar Panchayats, and Industrial Township Act, 1965. The urban governance is part of syllabus of all competitive exams. Also there are many questions observed in both prelims & mains exam. The topic is important for MPSC all exams, UPSC, Talathi & other upcoming exams. Part 1 & 2 covered the construction, elections, Finances, works of Nagar Parishad. This part will cover Special committees, Officers & Control on Nagar Parishad. For detail study watch all 3 parts, which will cover your detail study for all competitive exams both Pre & Mains.

(Marathi) Urban Local Governance - Municipal Council (Nagar Parishad)

In this course i have covered all important topic of Urban governance in India and Maharashtra that is Nagar Panchayat & Industrial Township Council. All details according 74th amendment in Constitution & Maharashtra. The Maharashtra Municipal Councils, Nagar Panchayats, and Industrial Township Act, 1965. The urban governance is part of syllabus of all competitive exams. Also there are many questions observed in both prelims & mains exam. The topic is important for MPSC all exams, UPSC, Talathi & other upcoming exams.

(Marathi) Urban Local Governance - Nagar Panchayat & Industrial Township Council for MPSC


M.A. Political science
M.A. Rural development
UPSC aspirant
Kirtankar
  "All India Radio Announcer"
Experienced teacher 




Vinayak Kulkarni

Rural and Urban Panchayti Raj System And Administrative System.

(Marathi) Panchayathi Raj - MPSC

In this course, SP has covered all important topic of Rural & Urban governance in India and Maharashtra. All details of 73rd & 74th amendment in Constitution. The rural & Urban governence is part of syllabus of all competitive exams. Also there are many questions observed in both prelims & mains exam. The topic is important for MPSC all exams, UPSC, Talathi & other upcoming exams. We have tried  covered all facts & updated information with latest news and most popular reference books. Also guidance from Government officers working in Panchayat Raj system.

(Marathi) Panchayat Raj - Indian Polity with 73rd and 74th Amended in Constitution

#BE(MECH)  #3+ year online teaching experience. #Highly motivated, enthusiastic educator.

Ganesh Mankar

In this course,we learn about Local governance system in India.

If you are going to get information about local government in this course, then it will have a Gram Panchayat. There will be a Panchayat Samiti if there is a Zilla Parishad then there are Municipal Corporations and if you are going to get the information

Lessons

19 lessons • 1h 57m

Invalid Date

NaN

3.स्थानिक स्वराज्य संस्था/ पंचायत राज म्हणजे काय

Invalid Date

NaN

5.बलवंतराय मेहता आणि अशोक मेहता समिती आणि शिफारशी

Invalid Date

NaN

पंचायत राज - आणि स्पर्धा परीक्षा

Invalid Date

NaN

2. पंचायत राज व्यवस्था :- प्राचीन ते आजपर्यंतचा इतिहास

Invalid Date

NaN

4.पंचायत राज संदर्भातील ब्रिटिशकालीन विविध कायदे

Invalid Date

NaN

स्वातंत्र्योत्तर भारतातील आणि महाराष्ट्रातील पंचायत व्यवस्था

Invalid Date

NaN

अशोक मेहता आणि तखतमल जैन अभ्यास गट

Invalid Date

NaN

G V K राव, L.M.सिंघवी & P.K.थांगण समिती

Invalid Date

NaN

महाराष्ट्रातील विविध समित्या:- वसंतराव नाईक समिती

Invalid Date

NaN

ल. ना. बोनगीरवर, बाबुराव काळे, पी.बी. पाटील समिती

+ See all lessons