स्पष्टीकरण :

जलीय परिसंस्थांचे प्रामुख्याने तीन प्रकार आहेत.

(1) गोडे पाणी परिसंस्था (Fresh Water Ecosystem) -

पृथ्वीच्या पृष्ठभागावरील केवळ 0.8% एवढाच भाग गोड्या पाण्याने व्यापलेला आहे. या परिसंस्थांमधील प्राथमिकं उत्पादकता ही सूर्यप्रकाश आणि पोषद्रव्यांच्या उपलब्धतेवर अवलंबून असते.

या प्रकारच्या परिसंस्थांचे दोन उप-विभागांमध्ये विभाजन केले जाते.

लेंटीक परिसंस्था (Lentic Ecosystems) - यामध्ये गोड्या पाण्याचे तलाव, सरोवरे इ. स्थिर जल असणाऱ्या जलसाठ्यांचा समावेश होतो.

लोटिक परिसंस्था (Lotic Ecosystems) - यामध्ये प्रवाही जल (Flowing Water) असणाऱ्या परिसंस्थांचा समावेश होतो. उदा. नद्या, ओढे, नाले इ.

(2) संक्रमणात्मक जलीय परिसंस्था (Transitional Ecosystems)

खाड्या (Estuaries) - नदी सागरास ज्या ठिकाणी जाऊन मिळते, त्या ठिकाणातील सागरी खारे पाणी व नदीचे गोडे पाणी यांच्यामधील संक्रमणात्मक प्रदेशास खाडी असे म्हणतात.

खाड्यांमधील क्षारता ही सागरी पाण्यापेक्षा कमी आणि अस्थिर असते, म्हणूनच खाड्यांमधील सजीव बदलणाऱ्या किंवा अस्थिर क्षारता पातळ्यांना अनुकूलीत झालेले असतात

दलदलीय प्रदेश (Wetlands) -

यामध्ये स्वॅम्प, मार्शेस, बॉग्ज (Bogs) किंवा फर्नस (Ferns) यांचा समावेश होतो.

येथे पाणी पूर्णपणे किंवा अंशत: उथळ असते. सूर्यप्रकाशाच्या विपुल उपलब्धतेमुळे या परिसंस्थांमधील जैवविविधता लक्षणीय असते.

सागरी परिसंस्था (Marine Ecosystems) -

पृथ्वीचा पृष्ठभागाचा जवळपास 71% भाग हा सागरी परिसंस्थांनी व्यापला आहे.

यामध्ये किनारी प्रदेश (Shorelines), प्रवाळे, खुला सागर आदिंचा समावेश होतो.

SELF STUDY

Aquatic Organisms

Quick practice

Question 1 of 5

Get unlimited practice with MPSC subscription